Η απίστευτη υπόθεση Πατσίφικο και ο αποκλεισμός του Πειραιά από τον βρετανικό στόλο (1849-1850)

Ο εβραϊκής καταγωγής τυχοδιώκτης Δαβίδ Πατσίφικο – Γιατί οι Βρετανοί ζητούσαν την Ελαφόνησο και οι άλλες εξωφρενικές τους απαιτήσεις – Η επέμβαση των άλλων μεγάλων δυνάμεων

Μία από τις πρώτες, σοβαρές κρίσεις, με διεθνείς προεκτάσεις που κλήθηκε να αντιμετωπίσει το νέο ελληνικό κράτος, περίπου είκοσι χρόνια μετά την ίδρυσή του, ήταν η λεγόμενη "υπόθεση Πατσίφικο" και ο αποκλεισμός των λιμανιών της χώρας μας από αγγλικά πλοία ("Παρκερικά").

Ποιος ήταν ο Δαβίδ Πατσίφικο - Η επίθεση στο σπίτι του

Ο Δαβίδ Πατσίφικο, σύμφωνα με όλες τις πηγές, ήταν ένας τυχοδιώκτης, γεννημένος στο Γιβραλτάρ το 1784. Το 1820, απόκτησε την πορτογαλική υπηκοότητα. Το 1836, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ως πρόξενος της Πορτογαλίας, ωστόσο το 1842, ανακαλύφθηκε ότι έκανε οικονομικές καταχρήσεις και παύθηκε. Έπειτα προσκολλήθηκε στον κύκλο της Δούκισσας της Πλακεντίας, με χρήματα της οποίας ζούσε, ενώ τελικά επιδόθηκε στην τοκογλυφία (με άγνωστης προέλευσης κεφάλαια…). Εν τω μεταξύ, είχε πάρει την ισπανική και μετά την αγγλική υπηκοότητα!
Την εποχή εκείνη, υπήρχε το έθιμο της καύσης του ομοιώματος του Ιούδα κατά την Μεγάλη Παρασκευή ή το βράδυ της Ανάστασης. Ωστόσο, το 1849, για πρώτη φορά απαγορεύθηκε η τέλεσή του στην Αθήνα, με πρόσχημα (;) την επίσκεψη του τραπεζίτη Ρότσιλντ. Ο κόσμος εξοργίστηκε και αποφασίστηκε το κάψιμο του ομοιώματος του Ιούδα να γίνει τη Δευτέρα του Πάσχα στου Ψυρή. Στην οδό Καραϊσκάκη στου Ψυρή, έμενε ο Πατσίφικο. Περνώντας το πλήθος μπροστά από το σπίτι του, προκλήθηκε απ' αυτόν (ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή θεώρησε αυτόν υπαίτιο για την απαγόρευση του εθίμου), με αποτέλεσμα να επιτεθεί στο σπίτι του και να προκαλέσει ζημιές. Η αλήθεια είναι ότι καταστράφηκαν μόνο λίγα, ευτελούς αξίας, έπιπλα, που είχε ο Πατσίφικο στο σπίτι του.

Οι εξωφρενικές απαιτήσεις του Πατσίφικο - Η αγγλική στήριξη

Ο Πατσίφικο, ως Άγγλος υπήκοος πλέον, με τη στήριξη του πρεσβευτή της Αγγλίας Λάιους, ζήτησε ως αποζημίωση από την ελληνική κυβέρνηση το ιλιγγιώδες για την εποχή ποσό των 887.000 δραχμών, καθώς όπως υποστήριζε, ανάμεσα στα έγγραφα που καταστράφηκαν, υπήρχαν και αποδείξεις πορτογαλικού χρέους προς εκείνον, ύψους 665.000 δραχμών. Η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε από τον Πατσίφικο να καταφύγει στα ελληνικά δικαστήρια, αυτός όμως δεν δέχθηκε. Μάλιστα, αργότερα (Σεπτέμβριος 1849), κατήγγειλε και διάρρηξη του σπιτιού του. Ο Λάιονς παίρνοντας εντολές από τον υπουργό εξωτερικών Πάλμερστον ζητούσε άλλες 500 στερλίνες από την ελληνική πολιτεία!

Και πάλι η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε από τον Πατσίφικο να προσφύγει στα ελληνικά δικαστήρια.

Ο αγγλικός στόλος στον Πειραιά - Το βρετανικό τελεσίγραφο προς την Ελλάδα

Στις 4 Ιανουαρίου 1850, ισχυρός αγγλικός στόλος προερχόμενος από την Κωνσταντινούπολη, εμφανίστηκε στον Πειραιά. Διοικητής του ήταν ο ναύαρχος Γουίλιαμ Πάρκερ. Μαζί με τον αντικαταστάτη του Λάιονς Ουάις επισκέφθηκαν τον υπουργό Εξωτερικών Ανδρέα Λόντο, στον οποίο, εκτός από τις γνωστές απαιτήσεις του Πατσίφικο, έθεσαν και μια σειρά από άλλα αιτήματα, στα οποία θα αναφερθούμε παρακάτω. Ο Ουάις μάλιστα, έδωσε 24ωρη προθεσμία στον Λόντο για ικανοποίηση των αιτημάτων της αγγλικής πλευράς!

Ο Λόντος ζήτησε τη γνώμη του προέδρου του Άρειου Πάγου, του προέδρου των Εφετών και έγκριτων νομικών, οι οποίοι αποφάνθηκαν ότι οι αγγλικές αξιώσεις ήταν άδικες και αντίθετες στο Διεθνές Δίκαιο. Όταν ο Ουάις επισκέφθηκε την επόμενη μέρα τον Λόντο εκείνος του ζήτησε νέα 24ωρη προθεσμία. Φεύγοντας από το Υπουργείο, ο Ουάις, μέσω του πρόξενου Γκριν, ειδοποίησε όλους τους Άγγλους υπηκόους να κλειστούν στα σπίτια τους και να καταγράψουν όλα τους τα έπιπλα. Ο ίδιος ο Ουάις, εγκαταστάθηκε στη ναυαρχίδα του Πάρκερ στον Πειραιά.

Η Βουλή συνεδρίασε εκτάκτως στις 6 Ιανουαρίου, ανήμερα των Θεοφανείων και ο Λόντος ανακοίνωσε τα γεγονότα και διάβασε τις αγγλικές απαιτήσεις που ήταν οι εξής:
i.    Αποζημίωση 800.000 δραχμών στον Πατσίφικο
ii.    Αποζημίωση 45.000 δραχμών στον Σκωτσέζο ιστορικό Τζορτζ Φίνλεϊ, για το οικόπεδό του (2.600 τ. πήχεις), που περιλήφθηκε στον, τότε, Βασιλικό Κήπο. Το ποσό ήταν υπέρογκο, σε σχέση μ' αυτό που είχαν λάβει οι ιδιοκτήτες άλλων εκτάσεων στην ίδια περιοχή
iii.    Αποζημίωση 2 χιλιάδων ισπανικών τάλιρων για έξι αγγλικά πλοία που είχαν ληστευθεί το 1846 στις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας
iv.    Αποζημίωση για 2 Ζακυνθινούς (Άγγλους υπηκόους τότε, θυμίζουμε ότι τα Επτάνησα ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα το 1864), που είχαν κακοποιηθεί στον Πύργο. Οι Άγγλοι ζητούσαν 2 χιλιάδες στερλίνες γι' αυτούς
v.    Αποζημίωση 500 στερλινών, για κακοποίηση δύο Άγγλων ναυτών στην Πάτρα και προσβολή της αγγλικής σημαίας και 
vi.    Εκχώρηση στην Αγγλία της Ελαφονήσου (Όνου Γνάθος τότε) και της Σαπιέντζας (νησίδας απέναντι από τη Μεθώνη) επειδή κάποτε ανήκαν στην Ιόνιο Πολιτεία.
Αν και δεν αναφέρεται σε κάποια πηγή, θεωρείται βέβαιο ότι οι Άγγλοι ζητούσαν και τις άλλες Οινούσσες (του νότιου Ιονίου, προς αποφυγή παρεξηγήσεων) δηλαδή: Σχίζα, Αγία Μαριανή, Μπόμπα κ.λπ.
Επίσης, να θυμίσουμε ότι τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα θεωρούνται ότι ανήκουν στα Επτάνησα και ενσωματώθηκαν στη χώρα μας το 1864. Γι' αυτό δεν ζήτησαν και αυτά οι Άγγλοι!
 Η Βουλή υποσχέθηκε ομόφωνα να βοηθήσει την κυβέρνηση από την οποία ζήτησε να τηρήσει σταθερή, γενναία και αξιοπρεπή στάση.

Ο ναυτικός αποκλεισμός - Οι αντιδράσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό

Στις 3 το μεσημέρι, ο Ουάις "κήρυξε" τον αποκλεισμό του Πειραιά και έμμεσα της Σύρου, της Κορίνθου και των Σπετσών. Ο αποκλεισμός αυτός δημιουργούσε μεγάλη προβλήματα επισιτισμού στην πρωτεύουσα αλλά και ένταση στις σχέσεις της Μεγάλης Βρετανίας με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις προς τις οποίες απευθύνθηκε η χώρα μας. Ο λαός συσπειρώθηκε γύρω από τον Όθωνα, η δημοφιλία του οποίου βρισκόταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα προηγουμένως, γιατί έβλεπε ότι αυτός ήταν ο πραγματικός στόχος του αγγλικού αποκλεισμού-εκβιασμού.

Όταν το βασιλικό ζεύγος εμφανίστηκε την Κυριακή 8 Ιανουαρίου στο Πεδίο του Άρεως για τον καθιερωμένο περίπατό του, το πλήθος τον επευφημούσε και τον συνόδευσε στα ανάκτορα. Κάποιοι μάλιστα του φιλούσαν το χέρι!
Στη συνέχεια, ο κόσμος κατευθύνθηκε στις πρεσβείες της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Πρωσίας, της Βαυαρίας και της Αυστρίας, επευφημώντας τις χώρες αυτές. Οι αξιωματικοί της φρουράς της Αθήνας δήλωσαν στην κυβέρνηση ότι ως το τέλος της κρίσης, θέτουν στη διάθεσή τους, τους μισθούς τους. Φοιτητές του πανεπιστημίου έστειλαν αναφορά στον Όθωνα, ζητώντας να συγκροτήσουν φάλαγγα για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και να του προσφέρουν στεφάνι για την άψογη στάση του. Ο Όθωνας απάντησε με απλές ευχαριστίες.
Σ' όλη την επικράτεια, υπήρχε εθνική ομοψυχία, τα φιλοαγγλικά στοιχεία είχαν πλήρως απομονωθεί αλλά οι Ουάις-Πάρκερ έριχναν λάδι στη φωτιά με τις ενέργειές τους. Το ατμόπλοιο "Όθων" που απέπλευσε πριν την έναρξη του αποκλεισμού από τον Πειραιά για τη Σύρο, προκειμένου να εξυπηρετήσει κυβερνητικές ανάγκες "καταλήφθηκε" από τον αγγλικό στόλο και υποχρεώθηκε να επιστρέψει στη Σαλαμίνα, όπου κατευθύνονταν υποχρεωτικά όλα τα πλοία που είχαν προορισμό τον Πειραιά.

Η ελληνική κυβέρνηση με αναλυτικές ανακοινώσεις, προσπαθούσε, με τα πενιχρά μέσα της εποχής, να ενημερώσει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη για το τι ακριβώς έχει συμβεί. Σύντομα, οι ευρωπαϊκές εφημερίδες (ακόμα και βρετανικές) άρχισαν να καυτηριάζουν την αγγλική στάση.
Και μέσα στην αγγλική Βουλή όμως, ο εμπνευστής όλης της κατάστασης αυτής, Πάλμερστον, κατηγορήθηκε σφοδρά. Η γαλλική κυβέρνηση έστειλε για διαβουλεύσεις στην Αγγλία τον διακεκριμένο διπλωμάτη Ντρουέν ντε Λουί. Η παρέμβασή του ήταν καταλυτική. Ο Πάλμερστον έδωσε εντολή στον Ουάις για προσωρινή διακοπή του αποκλεισμού. Σημαντική ήταν και η ρωσική παρέμβαση. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Νέσελροδ, προειδοποιούσε ότι: "Περί του ζητήματος των νησιδίων η αυτοκρατορική κυβέρνησις διακηρύττει ρητώς ότι η αγγλική κυβέρνηση δεν δύναται να θίξει σπιθαμήν γης ελληνικής άνευ συναινέσεως της Ρωσίας και της συμμάχου Γαλλίας…". 
Μάλιστα, ο τσάρος έστειλε στη διάρκεια του αγγλικού αποκλεισμού τον υπασπιστή του Ποντιάκ στην Αθήνα, για να εμψυχώσει τον Όθωνα. Ειδικός Γάλλος απεσταλμένος στην Αθήνα, ο βαρόνος Γκρο με τη βοήθεια του πρεσβευτή Τουβενέλ κατάφεραν να ελαττώσουν τις αγγλικές απαιτήσεις από την Ελλάδα. Όμως, η επιμονή του Πάρκερ να μην απελευθερώσει τα εκατό πλοία που είχε "συλλάβει", τορπίλιζαν την τελική συμφωνία. Εν τω μεταξύ, νέα έγγραφα αποκάλυπταν ότι πριν την άφιξη του αγγλικού στόλου, ο Πατσίφικο είχε προτείνει συμβιβασμό στην ελληνική κυβέρνηση ζητώντας 12.000 δραχμές! Τελικά, η ελληνική κυβέρνηση ενέκρινε πίστωση 330.000 δραχμών προς την κυβέρνηση, από τις οποίες δόθηκαν στον Ουάις οι 150.000 δρχ. και τα υπόλοιπα έμειναν ενέχυρο μέχρι το ξεκαθάρισμα του θέματος με τον Πατσίφικο (15/4/1850).

Ο Ουάις επέστρεψε στην πρεσβεία και ο αποκλεισμός έληξε. Ωστόσο, ο Πάλμερστον δεν είχε πει την τελευταία λέξη του. Ζητούσε ικανοποίηση και των άλλων αγγλικών αιτημάτων. Αυτό δεν έγινε και ο αποκλεισμός ξανάρχισε. Μετά από νέες παρεμβάσεις Γάλλων και Ρώσων και τη σφοδρή κριτική που δέχτηκαν ο Βρετανός πρωθυπουργός Ράσελ και ο Πάλμερστον μέσα και έξω από τη Βουλή και που παραλίγο να οδηγήσει σε πτώση της κυβέρνησης, υπογράφτηκε νέα τελική συμφωνία στην Αθήνα, ανάμεσα στον Α. Λόντο και τους πρέσβεις της Αγγλίας και της Γαλλίας. Επιδικάστηκε οριστικά το ποσό των 180.000 δραχμών προς την Αγγλία, ενώ η πορτογαλική κυβέρνηση έστειλε επίσημα έγγραφα, σύμφωνα με το χρέος της προς τον Πατσίφικο (ο οποίος μετά το τέλος των γεγονότων εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο και πέθανε το 1854), ήταν μόλις 3.850 δραχμές!
Έτσι έληξαν τα Παρκερικά (6 Ιουλίου 1850) που πήραν το όνομά τους από τον Άγγλο ναύαρχο, επικεφαλής του στόλου, Γουίλιαμ Πάρκερ.

     Γράφτηκαν και ειπώθηκαν για τα Παρκερικά

Όπως γράφει πολύ εύστοχα ο ακαδημαϊκός Κ. Σβολόπουλος στο βιβλίο του "Ελληνική Εξωτερική Πολιτική 1830-1981" αναφερόμενος στα "Παρκερικά", "Η Ελλάδα, για μια ακόμη φορά, καλούνταν να καταβάλει το τίμημα της αδυναμίας της" 

"Και παίρνουν όλα τα εθνικά πλοία και τα εμπορικά κι αφανίζουν το εμπόριον γενικώς και τους δυστυχισμένους νησιώτες (ενν. οι Άγγλοι) … Κι ο Θεός όπου μας γλίτωσε τόσες φορές μας, μας έσωσε και τότε" (Μακρυγιάννης)
"Αι εναντίον της Ελλάδος κατηγορίαι δεν είναι βάσιμοι. Ζητούσι παρ' αυτής τοσαύτα όσα ουδέποτε άλλοτε άλλος λαός ηδυνήθι να κατορθώσει. Η Ευρώπη αποκατέστησε την Ελλάδα ανεξάρτητον, ουχί ωθούμενη υπό ιδέας τινός ρομαντικής" (Τεοβάλ Πισκατορί, Γάλλος πολιτικός που διετέλεσε και πρέσβης της χώρας του στην Αθήνα πριν τα "Παρκερικά")
"Βλέπουμε ένα κράτος αδύναμο και απροστάτευτο να προσβάλλεται βάναυσα από ισχυρό στόλο. Και γιατί; Για μια θλιβερότατη υπόθεση, για τις παράνομες γελοίες αξιώσεις κάποιου Ιουδαίου Πατσίφικου … Όλος ο κόσμος, και δυνατοί και αδύνατοι, προσβάλλεται από την προσβολή της Ελλάδας" (Επιθεώρηση των Δύο Κόσμων", γαλλικό περιοδικό)
"Η διαγωγή της κυβέρνησης (ενν. της αγγλικής) υπήρξε άπρεπη, άδικη, βάρβαρη και οι πράξεις του Πάλμερστον απερίσκεπτες, άκαιρες" (Λόρδος Στάνλεϊ, στη Βουλή των Λόρδων)
Τέλος, η "Εφημερίδα των Συζητήσεων", καταδίκαζε την πολιτική του Πάλμερστον προς την Ελλάδα στο όνομα των υπέρτατων αρχών του πολιτισμού και του ανθρωπισμού, θεωρώντας την "σύμπτωμα της ηθικής αναρχίας της Ευρώπης".

Μιχάλης Στούκας15/01/2017"

Για την Εφημεριδα  "ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ"

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

Η ΜΑΧΗ  ΣΤΟΝ ΓΡΑΝΙΚΟ ΠΟΤΑΜΟ  22 ΜΑΪΟΥ 334 πΧ.

Η περιοχη της μαχης και ο Γρανικος σημερα

Στην αρχη της Ανοιξης του  334πΧ  το Μακεδονικό Στρατευμα (1800 εταιροι Ιππεις, 12.000 Σαρισσοφοροι της Φαλαγγος καθως και 7.500 ελαφρα οπλισμένα στοιχεία πεζικου και Ιππικου, ξεκινουν με κατευθυνση την ΑΜΦΙΠΟΛΗ όπου συνάντησαν τον Παρμενιωνα με 2.300 ιππεις και 7000 οπλιτες του κοινου των Ελλήνων και 7000 οπλιτες μαζί με 5000 Ελληνες μισθοφορους..
Το συνολο του Στρατού ανερχεται σε 5.100 Ιππεις και 32000  πεζούς. 
Στην ΑΜΦΙΠΟΛΗ  συναντηθηκαν και οι στολοι του Μακεδονικου Ναυτικου και του Κοινού των Ελλήνων...
Ο στρατός περναει τον Ελλησποντο και κατευθυνεται προς την Ασιατική ενδοχώρα..
Ο Αλέξανδρος χρειαζόταν μια νίκη οπωσδήποτε και γρηγορα  για να εξασφαλισει τον ανεφοδιασμό του...
Ο Ρόδιος  στρατηγός Μέμνων Αρχηγός των Ελλήνων Μισθοφόρων των Περσων, το ήξερε αυτό  και πρότεινε την Σρατηγική της Καμμένης γής... ΟΙ πέρσες Σατράπες ομως αρνηθηκαν να θυσιασουν την γη τους και  συγκεντρωσαν  τις δυναμεις τους στην Φυσική Οχυρή θέση του Ποταμού Γρανικού.. 
Τοποθέτησαν το  εξοχο Ιππικό τους 20.000 Ιππέων στο επιπεδο που εβλεπε το ποτάμι και στους 20.000 μισθοφόρους και πεζους στην πλαγια ενός λόφου πάνω από το επίπεδο.....
Ο Αλέξανδρος ενήργησε με χαρακτηριστικη ταχυτητα και εμπιστοσύνη στα μέσα του... Προχώρησε , τρεις μονο μερες μετά την αποβίβαση του  στην πεδιαδα του Γρανικου, οχι με πληρεις δυναμεις , αλλά με τους Μακεδονες ,τους Αγριανες ακοντιστές και το Ελληνικο Ιππικό.. Καπου 13000 πεζοί και 5.100 ιππείς.

Παραταξη Μακεδονων:

Ο Αλέξανδρος, θεώρησε, παρατηρώντας την περσική παράταξη ότι με μάχη εκ παρατάξεως είχε υπέρ του όλες τις πιθανότητες και αποφάσισε να μη δώσει οποιαδήποτε ευκαιρία οπισθοχώρησης στους Πέρσες για κατά τη διάρκεια της νύχτας. Σύμφωνα με τις εντολές του στο κέντρο της δύναμης βρίσκονταν οι έξι τάξεις της φάλαγγας με στρατηγούς τον Περδίκκα, τον Κοίνο, τον Αμύντα, τον Φίλιππο, τον Μελέαγρο και τον Κρατερό. Δεξιά της φάλαγγας ήταν παρατεταγμένοι οι υπασπιστές υπό τον Νικάνορα του Παρμενίωνα. Κατόπιν έρχονταν οι σαρισοφόροι, οι Παίονες και η ίλη των συμμάχων από την Απολλωνία υπό τον Σωκράτη, και όλων αυτών στρατηγός ο Αμύντας του Αρραβαiου. Μαζί τους ήταν συνταγμένοι οι υπόλοιποι σύμμαχοι, οι τοξότες και οι Αγριάνες ακοντιστές, όλοι υπό τον Φιλώτα, διαμορφώνοντας το δεξιό κέρας της παράταξης. Οι αριστερές πλευρές της φάλαγγας προστατεύονταν από τρεις διαφορετικές μοίρες του ιππικού. Πρώτοι συντάχθηκαν οι Θράκες υπό τον Αγάθωνα, κατόπιν οι σύμμαχοι ιππείς υπό τον Φίλιππο του Μενέλαου και τέλος οι Θεσσαλοί ιππείς υπό τον Κάλλα του Αρπάλου, διαμορφώνοντας το αριστερό κέρας. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος ανέλαβε τη στρατηγία της δεξιάς πτέρυγας, και έδωσε την αριστερή στον Παρμενίωνα.

 Μακεδονας Σαρισσοφόρος Ιππεας

 Ιππικο των Εταίρων

Μακεδόνας Φαλαγγιτης

Παράταξη Περσών :

Στην αντίπερα όχθη παρατάχθηκε κατά μήκος του ποταμού το περσικό ιππικό δεξιά οι Μήδοι και οι Βακτριανοί υπό τον Ρεομίθρη, αριστερά ο Μέμνων και οι γιοι του, μαζί με τον Αρσαμένη και τους ιππείς τους και στο μέσο οι Παφλαγόνες και οι Υρκανοί, υπό την αρχηγία του Αρσίτη και του Σπιθριδάτη. To περσικό, το ασιατικό και το ελληνικό πεζικό παρατάχθηκαν λίγο πιο πίσω, ως επιφυλακή, γιατί οι εχθροί ήθελαν κυρίως με το ιππικό να αντιταχθούν στη διάβαση του Αλέξανδρου. Η τακτική δύναμη των Περσών 20.000, περίπου, συγκροτείτο από ιππείς Μήδους, Βακτριανούς, Υρκανούς, Καππαδόκες και Παφλαγόνες ιππείς και άλλους τόσους έλληνες μισθοφόρους. Ως προς το πλήθος βέβαια το ιππικό ήταν υπέρτερο του ελληνικού, ενώ αντίθετα το πεζικό, συγκροτημένο κυρίως από έλληνες μισθοφόρους, ήταν κατώτερο του ελληνικού, τουλάχιστον κατά τον Αρριανό

 Πέρσες Πεζοί 

 Περσες  Στρατιωτες

Πέρσης  Ιππέας

ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ  ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΓΡΑΝΙΚΟΥ ΚΑΙ  ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Παράταξη των δυο στρατών 

Ας αφησουμε τον Αρριανό  να αφηγηθει  τα  της  μαχης ..

Συζητηση Αλεξανδρου και Παρμενίωνα:

Ο Παρμενίωνας προτείνει να αναβάλουν για την επόμενη ημέρα την επίθεση. 
«Βασιλιά, κρίνω ότι αυτή τη στιγμή, πρέπει να στρατοπεδεύσουμε έτσι όπως είμαστε στην όχθη του ποταμού. Μου φαίνεται πως οι εχθροί που έχουν πολύ λιγότερο πεζικό από μας, δε θα τολμήσουν να μας πλησιάσουν. Έτσι, αν μπορέσουμε, θα περάσουμε εύκολα το ποτάμι με το χάραμα. Αν περάσουμε πριν εκείνοι πάρουν τις θέσεις τους, θα τους αιφνιδιάσουμε Δε μου φαίνεται όμως εύκολο να το κατορθώσουμε τώρα, με το στρατό παραταγμένο σε μέτωπο. Βλέπεις ότι πολλά μέρη του ποταμού δείχνουν βαθιά και οι όχθες είναι ψηλές και απόκρημνες. Αν περάσουμε άτακτα και παραταγμένοι με αυτόν τον τρόπο που είναι το ασθενέστερο σημείο μας, από μπροστά, καθώς θα βγαίνουμε, θα πέσει επάνω μας παραταγμένο το ιππικό του εχθρού. Και η πρώτη ατυχία θα είναι φοβερή γι’ αυτή τη μάχη και καθοριστική για την εξέλιξη του πολέμου».
Ο Αλέξανδρος όμως έχει άλλη γνώμη...
«Παρμενίωνα, τα ξέρω αυτά. Ντρέπομαι όμως εγώ, που πέρασα εύκολα τον Ελλήσποντο, να εμποδιστώ απ’ αυτό το ρυάκι (υποβαθμίζοντας  μ’ αυτό το όνομα τον Γρανικό) να περάσω το στρατό μου έτσι όπως είναι. Κι αυτό δεν το κάνω ούτε για τη φήμη των Μακεδόνων ούτε επειδή εγώ ο ίδιος επιζητώ τον κίνδυνο. Νομίζω όμως ότι οι Πέρσες θα πάρουν θάρρος και θα θεωρήσουν ότι μπορούν να μας αντιμετωπίσουν σαν ίσοι, αν δεν πάθουν αμέσως κάτι που να δικαιώνει τους φόβους τους».

Η ΜΑΧΗ

Για κάμποση ώρα, τα αντίπαλα στρατεύματα στάθηκαν σιωπηλά και αντιμέτωπα στις όχθες του ποταμού, γεμάτα αγωνία για το μέλλον. Οι Πέρσες περίμεναν να μπουν οι Μακεδόνες στο νερό, για να τους επιτεθούν καθώς θα βγαίνουν. Ο Αλέξανδρος πήδησε πάνω στ’ άλογο, κάλεσε τους άνδρες του να τον ακολουθήσουν και να δείξουν την παλικαριά τους και διέταξε να μπουν πρώτοι στο ποτάμι οι πρόδρομοι ιππείς, οι Παίονες υπό την ηγεσία του Αμύντα, του γιου του Αρραβαίου, ένα τάγμα πεζικού και πριν απ’ όλους η ίλη του Σωκράτη, που κατά τύχη οδηγούσε εκείνη την ημέρα ολόκληρο το ιππικό, υπό την ηγεσία του Πτολεμαίου, του γιου του Φίλιππου. Ο ίδιος μπήκε στο ποτάμι οδηγώντας τη δεξιά παράταξη κάτω από τους ήχους των σαλπίγγων και τις ιαχές προς τον Ενυάλιο Άρη· προχωρούσαν πάντα λοξά, όπως τους τραβούσε το ρεύμα, για να μην πέσουν πάνω τους οι Πέρσες παραταγμένοι σε σειρά, καθώς θα έβγαιναν, αλλά να τους χτυπήσει ο ίδιος όσο γινόταν κατά μέτωπο.

15. Οι Πέρσες τώρα έριξαν ακόντια στο σημείο όπου βγήκαν οι πρώτοι στρατιώτες του Αμύντα και του Σωκράτη. Αυτοί που βρίσκονταν στο ψηλό σημείο της όχθης έριχναν μέσα στο ποτάμι κι όσοι βρίσκονταν χαμηλότερα κατέβαιναν μέσα στο νερό. Οι ιππείς συγκρούονταν, καθώς οι Μακεδόνες έβγαιναν από το ποτάμι και οι Πέρσες τους εμπόδιζαν· οι πρώτοι πολεμούσαν με τα δόρατα και οι δεύτεροι έριχναν ακόντια. Οι Μακεδόνες, κατά την πρώτη επίθεση, έχαναν χρόνο και είχαν απώλειες, αφού οι ίδιοι αμύνονταν από αβέβαιο σημείο μέσα στο ποτάμι και οι Πέρσες βρίσκονταν ψηλότερα. Εξάλλου, σ’ αυτό το σημείο είχε παραταχτεί το πιο αξιόμαχο τμήμα του περσικού ιππικού· μαζί του πολεμούσαν ο Μέμνονας και τα παιδιά του. Οι πρώτοι Μακεδόνες που συγκρούστηκαν με τους Πέρσες πολέμησαν παλικαρίσια· κατασφάχτηκαν σώζοντας τους υπόλοιπους, που γύριζαν προς τον Αλέξανδρο που πλησίαζε. Γιατί, πράγματι, πλησίαζε οδηγώντας τη δεξιά παράταξη. Επιτέθηκε πρώτος στους Πέρσες, στο σημείο που το ιππικό τους ήταν πυκνότερο και βρίσκονταν οι ηγεμόνες τους. Γύρω του μαινόταν η μάχη. Εν τω μεταξύ, οι φάλαγγες των Μακεδόνων περνούσαν σχετικά εύκολα πια, η μια μετά την άλλη. Παρά το γεγονός ότι η μάχη διεξαγόταν πάνω στ’ άλογα, έμοιαζε περισσότερο με μάχη πεζικού. Τα άλογα συμπλέκονταν, οι στρατιώτες πολεμούσαν σώμα με σώμα, οι Μακεδόνες προσπαθούσαν να σπρώξουν τους Πέρσες από την όχθη στην πεδιάδα, οι Πέρσες προσπαθούσαν να εμποδίσουν τους Μακεδόνες να βγουν και να τους ρίξουν πάλι στο ποτάμι. Ήδη, οι άνδρες του Αλέξανδρου βρίσκονταν σε καλύτερη θέση· ήταν πιο δυνατοί, είχαν μεγαλύτερη εμπειρία και τα κρανέινα δόρατα τους ήταν μακρύτερα από τα περσικά.

Εκείνη τη στιγμή, έσπασε πάνω στη μάχη το δόρυ του Αλέξανδρου. Ζήτησε άλλο από τον Αρέτη, ένα νεαρό της βασιλικής ακολουθίας· κι αυτός όμως βρισκόταν σε δύσκολη θέση, γιατί είχε σπάσει και το δικό του δόρυ και πολεμούσε σκληρά με το σπασμένο. Το έδειξε στον Αλέξανδρο και του φώναξε να ζητήσει άλλο. Τελικά, κάποιος απ’ τους συμμάχους, ο Δημάρατος από την Κόρινθο, του έδωσε το δικό του. Αυτός το πήρε και, μόλις είδε το γαμπρό του Δαρείου, τον Μιθριδάτη, να οδηγεί ένα τμήμα ιππικού που ερχόταν να τους χτυπήσει σαν έμβολο, έτρεξε ο ίδιος μπροστά από τους άλλους και τον έριξε κάτω χτυπώντας τον στο πρόσωπο. Τότε, ο Ροισάκης επιτέθηκε στον Αλέξανδρο και τον χτύπησε με την κοπίδα στο κεφάλι· έσπασε λίγο το κράνος του, το οποίο κράτησε την πληγή μακριά από το κεφάλι του. Ο Αλέξανδρος τον σκότωσε κι αυτόν διαπερνώντας με το δόρυ τον θώρακα του και χτυπώντας τον στο στέρνο. Ο Σπιθριδάτης εν τω μεταξύ πλησίαζε τον Αλέξανδρο από πίσω κρατώντας υψωμένη την κοπίδα· τον πρόφτασε όμως ο Κλείτος ο γιος του Δρωπίδη, και τον χτύπησε στον ώμο· το χέρι έπεσε κάτω μαζί με την κοπίδα. Το ιππικό συνέχιζε να βγαίνει από το ποτάμι και να ενώνεται με τους άνδρες του Αλέξανδρου.

Στο σχεδιάγραμμα οι δύο φασεις της μαχης 

16. Οι Πέρσες και τα άλογά τους βάλλονταν από παντού· τους χτυπούσαν τα δόρατα, τους έσπρωχναν οι ιππείς ανακατεμένοι με τους ψιλούς. Έτσι τράπηκαν σε φυγή, πρώτα στο σημείο όπου πολεμούσε ο Αλέξανδρος. Μόλις έσπασε το κέντρο, παρέλυσαν και οι δύο πτέρυγες και τράπηκαν σε άτακτη φυγή. Σκοτώθηκαν περίπου χίλιοι Πέρσες ιππείς. Η καταδίωξη δεν κράτησε πολύ, γιατί ο Αλέξανδρος στράφηκε εναντίον των μισθοφόρων. Το πυκνότερο τμήμα τους είχε κρατήσει την αρχική του θέση, περισσότερο γιατί η απρόσμενη εξέλιξη της μάχης τους έκανε να τα χάσουν και λιγότερο γιατί έκαναν θετικούς υπολογισμούς. Ο Αλέξανδρος οδήγησε εναντίον τους τη φάλαγγα και διέταξε τους ιππείς να τους περικυκλώσουν. Τους κατέσφαξε μέσα σε λίγη ώρα. Δε σώθηκε κανένας, εκτός αν κάποιος τρύπωσε ανάμεσα στους νεκρούς. Περίπου δύο χιλιάδες πιάστηκαν αιχμάλωτοι.

"ἔπεσον δὲ καὶ ἡγεμόνες τῶν Περσῶν Νιφάτης τε καὶ Πετήνης καὶ Σπιθριδάτης ὁ Λυδίας σατράπης καὶ ὁ τῶν Καππαδοκῶν ὕπαρχος Μιθροβουζάνης καὶ Μιθριδάτης ὁ Δαρείου γαμβρὸς καὶ Ἀρβουπάλης ὁ Δαρείου τοῦ Ἀρτοξέρξου παῖς καὶ Φαρνάκης, ἀδελφὸς οὗτος τῆς Δαρείου γυναικός, καὶ ὁ τῶν ξένων ἡγεμὼν Ὠμάρης. Ἀρσίτης δὲ ἐκ μὲν τῆς μάχης φεύγει ἐς Φρυγίαν, ἐκεῖ δὲ ἀποθνήσκει αὐτὸς πρὸς αὑτοῦ, ὡς λόγος, ὅτι αἴτιος ἐδόκει Πέρσαις γενέσθαι τοῦ ἐν τῷ τότε πταίσματος. "

Από τους Μακεδόνες τώρα· κατά την πρώτη επίθεση σκοτώθηκαν είκοσι πέντε σύμμαχοι. Ο Αλέξανδρος ανέθεσε στο Λύσιππο, το μόνο γλύπτη που είχε το δικαίωμα να κάνει και τη δική του προτομή, να τους φτιάξει χάλκινες προτομές, οι οποίες στήθηκαν στο Δίο. Σκοτώθηκαν ακόμη περίπου εξήντα ιππείς και τριάντα πεζοί. Ο Αλέξανδρος τους έθαψε την επόμενη μέρα με τα όπλα τους και άλλα κτερίσματα Απάλλαξε ακόμη τους γονείς και τα παιδιά τους, που βρίσκονταν στην πατρίδα, από τους φόρους για τη γη και την περιουσία τους, καθώς και από άλλες προσωπικές υπηρεσίες. Φρόντισε ιδιαίτερα τους πληγωμένους· τους επισκέφτηκε όλους, εξέτασε τα τραύματά τους τους ρώτησε πού πληγώθηκαν και τους άφησε να διηγηθούν τα κατορθώματά τους και να περηφανευτούν γι’ αυτά. Έθαψε ακόμα τους αρχηγούς των Περσών και τους Έλληνες μισθοφόρους, που πολέμησαν στο πλευρό των βαρβάρων. Όσους απ’ αυτούς έπιασε αιχμαλώτους τους έστειλε αλυσοδεμένους στη Μακεδονία σε καταναγκαστικά έργα, γιατί όντας Έλληνες και παραβιάζοντας τις κοινές αποφάσεις των Ελλήνων πολέμησαν στο πλευρό των βαρβάρων. Ακόμη, έστειλε στην Αθήνα τριακόσιες περσικές πανοπλίες ως ανάθημα στην πολιούχο Αθηνά. Διέταξε μάλιστα να γραφεί το παρακάτω επίγραμμα: 

"Ἀλέξανδρος Φιλίππου καὶ οἱ Ἕλληνες πλὴν Λακεδαιμονίων ἀπὸ τῶν βαρβάρων τῶν τὴν Ἀσίαν κατοικούντων."

«Ο Αλέξανδρος, ο γιος του Φιλίππου, και οι Έλληνες, εκτός από τους Λακεδαιμονίους, από τους βαρβάρους που κατοικούν στην Ασία». (Αλέξανδρος ο Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων από των βαρβάρων των την Ασία κατοικούντων.)

Στο Λινκ η αναπαρασταση της μαχης του Γρανικου

https://www.youtube.com/watch?v=ch-Q5xwwaZM

O Αρριανός στηριζεται κατά βαση στην  ιστορία που συνεγραφε καθ΄ολη την εκστρατείας, ο στενός φίλος και στρατηγός του Μ.Αλεξάνδρου , Πτολεμαίος ο Λάγου ,υπό τύπο Ημερολογίου...

Πέραν αυτών υπαρχουν παραλειπόμενα και σημειώσεις αξιόλογα.. 

Αναγραφω μερικα:

1.  Αν οι Ιππεις ειχαν βαθος 10 ανδρών και οι πεζοί 8, τότε το συνολικό μήκος της παραταξης ηταν 2,5 χιλιομετρα. Ηταν αντιστοιχο με το μηκος του Περσικού Ιππικού που είχε 16 ίππους βαθος.

2.  Ο σαρισσοφόρος Πεζός με την σαρισσα των 12 ποδών είχε το πλεονεκτημα να χτυπησει θανατηφορα  άλογα και αναβάτη μέσα από το ποτάμι και με φορά προς τα πάνω, σε αντιθεση με το κοινό δόρυ των Ελλήνων μισθοφόρων ,των 7 ποδών....

3.  Ο Αλέξανδρος επιτέθηκε εκμεταλλευόμενος την ανοησία των Περσών Διοικητών να μην χρησιμοποιήσουν τους Ελληνες μισθφόρους..και να μετακινήσουν ιππικές δυνάμεις προς την πλευρά του...

4.   Ο Αλέξανδρος  οπως σε καθε μάχη ξεχώριζε από την πανοπλία του , ετσι κι εδω φόρεσε λευκά φτερά στο κράνος του και πήρε την πρωτη θέση μπροστα στην Βασιλική ίλη του Εταιρικού Ιππικού...

5.  Ο ΑΛέξανδρος μετά την ανατροπή του Περσικού Ιππικού, αναδιαταξε τους ανδρες του και κυκλωσε την Φάλαγγα των Ελλήνων μισθοφόρων των 20.000 ανδρών. Παρ ότι ο διοικητής τους ζήτησε συνομιλίες και την αποχώρηση τους με όρους, ο Αλέξανδρος αρνήθηκε ,διότι ήξερε ότι θα πολεμούσαν και πάλι στο πλευρό των Περσών. Ηγηθηκε ο ίδιος της επίθεσης εναντίον τους. Εγινε ότι και στην μάχη της Χαιρώνειας με τον ιερό λοχο.

Η Μακεδονική φάλαγγα σε παραταξη, κατέσφαξε την Ελληνική φάλαγγα . Η παραδοση 2000 έγινε αποδεκτή.... Αυτοί εστάλησαν στην Μακεδονία για να δουλέψουν με αλυσίδες ισόβια, (Σώματα ετσι αλυσοδεμένα βρέθηκαν προσφατα στην Χαλκιδικη)επειδη  "αν και Ελληνες πολέμησαν εναντίον Ελλήνων παρά τις κοινές αποφάσεις".

6.  Οι απώλειες των Περσών ανήλθαν σε : 1000 νεκρούς . Καταδίωξη δεν υπήρξε...

7.   Η ήττα του Περσικού Ιππικού  συντάραξε την κοινή γνώμη, επειδή το Περσικό Ιππικό ήταν πράγματι εκλεκτό και με γενναιους αρχηγούς, κάτι που φαίνεται και από τα ονόματα των Περσων, που σκοτώθηκαν στην πιο πανω παράγραφο με τα πρασινα γραμματα....

  Μαθήματα Στρατηγικής και Τακτικής 
Ο Αλέξανδρος εφάρμοσε την αρχή του hic et nunc = εδώ και τώρα, για να επωφεληθεί από την ωρα αλλά και το λάθος της εχθρικής παράταξης..
Η τακτική την ωρα της μαχης ήταν η "Αντιπερισπαστικη " . Η Μάχη ξεκίνησε με παραπλανητική επίθεση η οποία καθήλωσε μεγάλο μερος του Περσικού ιππικού προς τα αριστερά και διευκόλυνε τον Αλέξανδρο να επιτεθεί απο τα δεξιά με το Ιππικό των Εταίρων,με τους Αγριάνες και τους τοξότες. Ουτε κινηθηκε προς τα εμπρος , αλλά λοξά προς τα αριστερά  εως ότου βρει το καταλληλο σημείο να αποβιβαστεί,  Βαδιζε όχι κόντρα με το ρεύμα του ποταμού αλλά λοξά σύμφωνα με την ροή του..
Ειδε οτι οι Πέρσες μετέφεραν Ιππικό από το κέντρο προς τα αριστερα ,αδυνατίζοντας το κεντρο τους ...και εκεί ακριβώς επιτέθηκε....αστραπιαία..
Οπως περίμενε ......οι Πέρσες μετακινησαν εσπευσμένα δυναμεις  προς το σημείο απόβασης του Αλεξάνδρου, διευκολύνοντας ετσι 

τους υπόλοιπους μακεδόνες Ιππείς να βγούν στην αλλη όχθη όπου και διεξήχθη τρομερή ιππομαχία.
Παραλληλα και η Μακεδονική φάλαγγα εξήλθε, και με τον σχηματισμό της μπόρεσε να πλευροκοπήσει τον Αντίπαλο..